بررسی و نقد فلسفی دیدگاه ابن عربی درباره ی مبادی برهان و یقین در عالم ماورای طبیعت

از منظر ابن ­عربی، نفس مدرِک انسان، به‌ واسطه تبعیت و تقلید از حواس و عقل، علم آن به امور اتفاقی است؛ گاه صحیح و گاه اشتباه. محیی‌الدین معتقد است از میان مدرِکات، تنها عقل خطا می‌کند. و خطا بیشتر در قسم اخیر است. براساس مشاهدات عرفانی حوزه صدق بدیهیات عقلی نیز در همه موقعیت‌ها و شرایط نیست؛ بلکه در مراتبی از عالم ماورای طبیعت، هیچ­یک از بدیهیات و ضروریات عقلی ضرورت صدق ندارد. درنتیجه با توجه ­به اتفاقی بودن علم از طریق عقل و حواس و محدودیت صدق ضروریات عقلی، تنها راه کشف حقیقت، تقلید از خداوند و شهودات قلبی است. در نقد فلسفی دیدگاه وی باید گفت: بدیهیات اولیه تحت هر شرایط و در همه عوالم صادق هستند؛ به‌گونه ای که قابل اثبات، انکار و تشکیک نیستند. به‌علاوه، مکاشفات قلبی نیز مصون از خطا نیست و به‌ واسطه کشف ­و ­شهود، به‌هیچ­وجه، نمی­توان، صحت بدیهیات اولیه و گزاره ­های عقلانی را مورد تردید قرار داد و تاهنگامی­که حریم کارکرد عقل بدیهی و نظری پاس داشته نشود، کتاب و سنت و یا هیچ امری نمی­تواند معیار برای سنجش مکاشفات قرار گیرد.